تنوع گونه‌‌ای زنبور‌های شکارگر انفرادی گروه Spheciformes (Hym.: Apoidea) در مناطق جنوبی استان کرمان، ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ایران

2 گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ایران

3 گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ایران

4 بخش تحقیقات رده‌بندی حشرات، موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

پایش تنوع گونه‌ای پارازیتوئیدها و شکارگرها در اکوسیستم‌های مختلف یکی از اصول مدیریت آفات محسوب می‌شود. این مطالعه، در راستای بررسی ساختار تنوع گونه­ای زنبور­های گروهSpheciformes (Hymenoptera: Apoidea)  در مناطق جنوبی استان کرمان (جنوب شرق ایران) صورت گرفت. بدین منظور نمونه برداری طی فروردین ماه تا اواخر شهریورماه سال 1396 با استفاده از تله مالیز در 12 منطقه از شهرستان‌های جیرفت، بم، عنبرآباد، کهنوج، قلعه‌گنج و منوجان صورت پذیرفت. نمونه­های مورد نظر تا سطح گونه شناسایی و تعداد افراد هر گونه شمارش شدند. در مجموع، 36 گونه متعلق به 17 جنس شناسایی شد. تنوع گونه‌ای با استفاده از نرم افزار SDR بررسی شد. بر اساس شاخص­های تنوع گونه­ای شانون وینر و یکنواختی پیلوجی شهرستان بم با 20 گونه، از نظر تنوع گونه­ای و یکنواختی در صدر قرار گرفت. پس از آن، جیرفت و کهنوج دارای بیشترین تنوع گونه­ای و یکنواختی بودند. در بین کل نمونه­های جمع­آوری شده به­ترتیب گونه­های Gastrosericus funereus با 202 فرد (76/23 درصد)، گونه Sphex flavipennis  با 156 فرد (58/17 درصد) و گونه Bembix bidentata با 76 فرد (5/8 درصد) بیشترین فراوانی را به خود اختصاص دادند. همچنین، هشت گونه به عنوان گونه­های نادر در مناطق مورد مطالعه شناخته شدند. تنوع و فراوانی زنبورهای Spheciformes در ماه­های اردیبهشت، خرداد و اوایل تیر در مناطق مورد مطالعه بیشتر است. این امر بیانگر اهمیت و تأثیر زنبورهای Spheciformes در مدیریت آفات در طول مدت فعالیت آفات می­باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Species diversity of solitary predator wasps of Spheciformes (Hym.: Apoidea) in south counties of Kerman province, Iran

نویسندگان [English]

  • Zahra Ghaderipour 1
  • Mohammad Khayrandish Kashkooei 2
  • Seyed Massoud Madjdzadeh 3
  • Ebrahim Ebrahimi 4
1 Department of Plant Protection, Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran.
2 Department of Plant Protection, Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University, Kerman, Iran
3 Department of Biology, Faculty of Sciences, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran.
4 Insect Taxonomy Research Department, Iranian Research Institute of Plant Protection, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

Investigation of species biodiversity of parasitoid and predatory wasps in different habitats is one of the principles of pest management. In the present survey, species diversity of Spheciformes (Hymenoptera: Apoidea) was investigated in south areas counties of Kerman (Southeast of Iran). Sampling was done during March to September 2017 from 12 regions in 6 counties: Jiroft, Bam, AnbarAbad, Kahnuj, Qaleh-Ganj and Manujan with Malaise traps. All obtained specimens were identified to species level and also the number of each species per sample were counted. A total of 36 Species belonging to 17 genera are listed in this paper. Species biodiversity were analyzed by the SDR software. The results of indices of Shanon Winer species diversity and Pielou J Evenness showed that Bam county with 20 species has the highest diversity and evenness, followed by Jiroft and Kahnuj. Among all identified species, Gastrosericus funereus with 202 specimens (23.76%), Sphex flavipennis with 156 specimens (17.58%), and Bembix bidentata with 76 specimens (8.5%) have the most abundance, respectively. Besides eight species were determined as sporadic species in studied areas. The diversity and abundance of Spheciformes wasps is highest between early May and mid-July in the studied areas. This highlights the importance of considering Spheciformes wasps impact during pest management activities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abundance
  • Biodiversity
  • Evenness
  • Crabronidae
  • Sphecidae

مراجع

Barnes, B. V., Pregitzer K. S., & Spies, T. A. (1982). Ecological forest site classification. Journal of Forestry, 80, 493- 498.
Bohart, R. M., & Menke, A. S., (1976). Sphecid wasps of the world: A generic revision. University of California Press.
Borror, D. J., Triplehorn, C. A., & Johanson, N. F. (1989). An Introduction to the study of insects. (6thed.). philiadelphia Saundres College publ.
Fallahzadeh, M., Ljubomiroy, T., Tavakoli Roodi, T., & Saghaei, N. (2018). A Further contribution to the Crabronidae Fauna (Hymenoptera: Apoidea: Spheciformes) of southern Iran. Transactions of the American Entomological Society, 144(3), 625- 636. DOI: http://doi.org/10.3157/061.144.0312.
Gess, S. K., & Gess, F. W. (2014). Wasps and bees in southern Africa. SANBI Biodiversity Series 24. South African National Biodiversity Institute.
Ghaderipour, Z., Khayrandish, M., Madjdzadeh, S. M., & Ebrahimi, E. (2020). First record of one genus and two species of cockroach wasps (Hymenoptera: Apoidea: Ampulicidae: Dulichurinae) from Iran. Journal of Entomological Society of Iran, 40(2), 111- 122. DOI: 10.22117/jesi.2020.128496.1347
Ghaderipour, Z., Khayrandish, M., Madjdzadeh, S. M., Ebrahimi, E., & Schmid-Egger, C. (2020).  Digger wasps (Hymenoptera: Spheciformes; Crabronidae) of Kerman province, Southeastern Iran. Journal of Insect Biodiversity and Systematics, 7(2), 109-126. DOI: https://doi.org/10.52547/jibs.7.2.109
Ghaderipour, Z., Khayrandish, M., Madjdzadeh, S. M., Ebrahimi, E., & Schmid-Egger, C. (2021). Adding to the fauna of Digger wasps (Hymenoptera: Apoidea: Spheciformes) from Kerman province, Iran. Journal of Crop Protection, 10(3), 503- 510. DOR: 20.1001.1.22519041.2021.10.3.6.4
Goulet, H., & Huber, J. T. (1993). Hymenoptera of the World: An Identification Guide to Families. Research Branch, Agriculture Canada Publication.
Jahantigh, F., Rakhshani, E., Mokhtari, A., & Ramroodi S. (2017). Catalogue of Ampulicidae, Crabronidae and Sphecidae of Iran (Hymenoptera: Apoidea). Zootaxa, 4307(1), 1- 96. DOI: https://doi.org/10.11646/zootaxa.4307.1.1
Khanjani, M. (2012). Field Crop Pest in Iran (Insect and Mites) (7th ed.). Bu-Ali Sina University Press.
McCravy, K. W., Bara, J. J., Hessler, S. N., Luxmore, L. K., Stinebaker, K. S., & Jenkins S. E. (2009). Abundance and Diversity of Thread-Waisted Wasps (Hymenoptera: Sphecidae: Sphecinae) at Alice L. Kibbe Life Science Station, Hancock County, Illinois USA. Transactions of the Illinois State Academy of Science, 102 (1 & 2), 107- 115.
Maczey, N. (2004). The Auchenorrhyncha communities of chalk grassland in southern England. Dissertation for obtaining the academic degree a doctor of natural sciences Department 3: Mathematics and Natural Sciences University of Koblenz-Landau.
Magurran, A. E. (2004). Measuring Ecological diversity. Blackwell Publishing, Oxford.
Patil, S., & Naik, J. (2020). Sphecid Wasps Diversity and Distribution Study of Bengaluru, Karnataka. International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences, 9(8), 832- 839. DOI: https://doi.org/10.20546/ijcmas.2020.908.089
Pulawski, W. J. (2020). Catalog of Sphecidae. San Francisco, CA: California Academy of Sciences. Available from: http://www.calacademy.org/scientists/projects/catalog of sphecidae/ (Accessed 20th August 2020).
Rezaei, Sh., & Fallahzadeh, M. (2015). New data on the digger wasps (Hymenoptera: Apoidea: Crabronidae) in Southern Iran. Far Eastern Entomologist, 303, 1- 18.
Rezaei, Sh., Fallahzadeh, M., Dousti, A., & Saghaei, N. (2020). New data on the digger Wasps fauna of families Pemphredonidae, Psenidae and Philanthinae (Hymenoptera: Apoidea) in Iran. Journal of Insect Biodiversity and Systematics, 6(2), 195- 203. DOI: https://doi.org/10.52547/jibs.6.2.195
Rezaei, Sh., Fallahzadeh, M., Dousti, A., & Saghaei, N. (2020). New records of Crabronidae (Hymenoptera: Apoidea: Spheciformes) from the Fars Province, Iran. Far Eastern Entomologist, 411, 10- 14. DOI: http://doi.org/10.25221/fee.411.2
Sadeghi, M., Fallahzadeh, M., Ostavan, H., Ljubomirov, T., & Hesami, S. (2018). New records of the digger wasps (Hymenoptera: Crabronidae) from Iran. Far Eastern Entomologist, 363, 21- 24. DOI: http://doi.org/10.25221/fee.363.4
Sadeghi, M., Fallahzadeh, M., Ostavon, H., Ljubomirov, T., & Hesami, S. (2019). Revised checklist of the genus Cerceris (Hymenoptera: Crabronidae) of Iran. Far Eastern Entomologist, 395, 14- 22. DOI: http://doi.org/10.25221/fee.395.3
Sadeghi, M., Fallahzadeh, M., Ostavon, H., Ljubomirov, T., & Hesami, S. (2019). Additions to the knowledge of the digger wasp (Hymenoptera: Spheciformes: Crabronidae) fauna in the Fars Province of Iran. Journal of Insect Biodiversity and Systematics, 4(4), 261- 279. DOI: https://doi.org/10.52547/jibs.4.4.261
Sadeghi, M., Fallahzadeh, M., Ostovan, H., Ljubomirov, T., & Hesami, S. (2016). New records of nine crabronid wasp (Hymenoptera: Crabronidae) from Iran. proceeding of 22nd Iranian Plan Protection Congress. 27-30 August, College of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran. pp. 431.
Seaby, R. M., & Henderson, P. A. (2006). Species Diversity and Richness version 4. Pisces Conservation Ltd.
 
تحقیقات آفات گیاهی
دوره 13، شماره 2
شهریور 1402
صفحه 41-52

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 16 تیر 1402
  • تاریخ بازنگری: 11 شهریور 1402
  • تاریخ پذیرش: 18 شهریور 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار