تأثیر عوامل اقلیمی و مدیریت زراعی بر فراوانی زنجرک خرما (Ommatissus lybicus Bergevin (Hem.: Tropiduchidae در شمال استان هرمزگان و جنوب استان فارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

زنجرک خرما، Ommatissus lybicus Bergevin، یکی از آفات کلیدی خرما در برخی از کشورهای خاورمیانه از جمله ایران و شمال آفریقا است. در این مطالعه، اثر برخی عوامل اقلیمی و مدیریت زراعی بر فراوانی این آفت طی سال‌های 1389 و 1390 در شمال استان هرمزگان و جنوب استان فارس بررسی شد. به منظور تعیین رابطه تراکم زنجرک خرما با عوامل مدیریتی از تجزیه همبستگی و تحلیل عاملی استفاده شد. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که در بین بیشتر مناطق بررسی شده، متغیرهایی مانند سن و ارتفاع نخل‌ها، کشت مخلوط با مرکبات، کود دهی، جمعیت زنبورهای زرد (Vespidae)، شدت آلودگی به علف های هرز و تعداد برگ دارای همبستگی مثبت و متغیرهایی مانند دور آبیاری، کاربرد آفتکش، شدت آلودگی به کنه و سپردارها و فاصله بین نخل ها دارای همبستگی منفی با تراکم آفت بودند. بر اساس یافته‌های حاصل از تحلیل عاملی، هفت عامل استخراج شده در مجموع 68/74 درصد واریانس کل را تبیین کرد. جهت بررسی تأثیر هر یک از عامل‌های شناخته شده بر تراکم جمعیت پوره زنجرک خرما از رگرسیون چندمتغیره استفاده شد. نتایج نشان داد سهم عاملی که دارای متغیرهای دیوار دور باغ، جمعیت زنبورهای زرد و فاصله بین نخل‌ها بود در پیش‌بینی تراکم زنجرک خرما بیشتر است. دو عامل بعدی که دارای بیشترین سهم در پیش‌بینی تراکم زنجرک خرما بودند به ترتیب دارای متغیرهای جمع‌آوری برگ‌های هرس شده و شدت علف‌های هرز و متغیرهای دور آبیاری، سن و ارتفاع نخل، تعداد برگ و نوع کشت بودند. یافته‌ها نشان داد سه منطقه فراشبند، حاجی‌آباد و جهرم که دارای بیش‌ترین آلودگی بودند، کمترین میزان ساعت‌های آفتابی روزانه و بیشترین رطوبت نسبی هم داشتند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of climatic and management factors on the abundance of dubas bug, Ommatissus lybicus Bergevin (Hem.: Tropiduchidae) in northern Hormozgan and southern Fars Provinces

نویسندگان [English]

  • M. Mahmoudi
  • A. Sahragard
  • H. Pezhman
  • M. Ghadamyari
چکیده [English]

The dubas bug, Ommatissus lybicus Bergevin, is one of the most important pests of date palm, Phoenix dactylifera L. in several countries in the Middle East such as Iran and North Africa. In this study, the effect of climatic and crop management factors were investigated on the density of dubas bug in north of Hormozgan and south of Fars Provinces during 2010-2011. Correlation and factor analysis were used to determine the relationship between dubas bug density and management factors. Correlation analysis between pest density and management variables showed that in most studied regions, there were positive correlations with variables such as age and height of date palms, mixed cultivation with citrus, application of fertilizers, yellow wasp (Vespidae) population, intensity of weeds and number of date palm leaves, and negative correlations with variables such as irrigation period, application of pesticides, mites and scale population and distance between date palm stands. According to the results of factor analysis, seven factors explained 74.68 percent of total variance. To evaluate the impact of these factors on the population density of dubas bug, the multivariate regression was used. The results showed that the factor which included variables such as wall around the palm orchards, yellow wasp population and distance between date palms had the most contribution to prediction of dubas bug density. The second and third most contributing factors in prediction of pest density were factors which included variables such as collecting the pruned leaves and intensity of weeds, and variables such as irrigation period, age and height of date palm, number of leaves and intercropping with citrus, respectively.The highest nymphal density of the pest on date palm leaflet was observed in Farashband followed by Forg, Hagiabad and Jahrom regions, respectively. Among the weather factors, hourly solar radiation and relative humidity had negative and positive association with dubas bug density, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Correlation
  • factor analysis
  • multivariate regression